اصلاحیه دستورالعمل اجرائی توسعه و ساماندهی گاوهای دو منظوره

اصلاحیه دستورالعمل اجرایی توسعه و ساماندهی گاوهای

دو منظوره (سيمنتال(

مديريت اموردام

تاریخچه و خصوصیات نژادی گاو سیمنتال

-          منشأ این نژاد ، کشور سوئیس می باشد.

-     سویه های این نژاد در کشور آلمان بنام fleckvieh که از تلاقی یک نژاد بزرگ جثه آلمانی و نژادهای کوچک اندام حاصل شده است ، در فرانسه بنام pie rouge خوانده می شود که یکی از سویه های آن نژاد مونت بیلیارد است.

-          جمعیت این نژاد بین 40 تا60 میلیون در دنیا تخمین زده می شود.

-          گسترش این نژاد در شرق اروپا ، آمریکا ، روسیه ، چین ، آفریقای جنوبی ، ایتالیا ، برزیل ، آرژانتین ، آلمان ، انگلیس ، می باشد.

-          از قدیمی ترین نژادهای آمیخته دنیا می باشد.

-     رنگ این نژاد متنوع ولی عمدتا به صورت قرمز - سفید ، طلائی - سفید ، هلوئی رنگ و عموما با سری سفید می باشد ولی در آمریکا رنگ سیاه و قرمز غالب می باشد.

-          دارای رنگیزه مشکی رنگ در اطراف چشم است که باعث محافظت چشم از نور خورشید می گردد.

-          وزن بدن در ماده ها بعد از بلوغ تا 700 الی 900 کیلوگرم و در نرها تا 1300 کیلوگرم می رسد.

-          وزن لاشه حدود 2/57 درصد بدن و اضافه وزن روزانه 1/44 کیلوگرم است.

-     تولید شیر در اولین دوره شیرواری 6000 کیلوگرم و در شیرواری های بعدی تا 9000 کیلوگرم با 2/4 درصد چربی و 7/3 پروتئین در منابع اروپائی گزارش شده است.

اهداف استفاده از این نژاد در کشور

استفاده و بهره وری از شیر ، گوشت و سازگاری با شرایط محیطی به طوری که از سال 1997 در اروپا این نژاد با شرایط ذکر شده تثبیت شده است ، دارای 38 درصد قدرت شیرواری مطلوب ، 16 درصد قدرت تولید گوشت ، 46 درصد ترکیب بدنی (Fitness) مناسب می باشد.

فوائد استفاده از این نژاد جهت آمیخته گری

•         مقاومت بودن در شرایط آب و هوائی متفاوت از نواحی سردسیر تا گرمسیر

•         دارای خصوصیات مادری مناسب ، مطیع و آرام ، راحتی در حمل و نقل آن

•         پایین بودن درصد سخت زائی

•         بازده مناسب مواد غذائی و ضریب تبدیل مناسب

•     استفاد مناسب از علوفه و علاقمندی به سیلوی ذرت به طوری که در منابع اروپائی با تغذیه تنها علوفه 18 تا 20 کیلوگرم شیر می دهد

•         پایین بودن هزینه های نگهداری در ارتباط با دیگر نژادها

•         قدرت باروری و گیرائی مناسب اسپرم

•         دارا بودن استخوان بندی محکم و حجیم بودن ماهیچه ها که نقش مهمی در بحث استفاده از گوشت در این نژاد را دارد

•         راندمان تولید گوشت بالا و نسبت مناسب بین گوشت ، استخوان و چربی با بازارپسندی مناسب و تردی مناسب گوشت

•         در آمیخته گری به خوبی انتقال صفات فوق به نتاج قابل مشاهده است

•         مقاوم به ورم پستان ، آسان دوش با قدرت سریع شیردهی و تداوم شیردهی مناسب

•         دارای فاصله گوساله زائی مناسب و بلوغ زودرس می باشد

•         دارای رشد سریع در پروار بندی

•     قدرت ماندگاری زیاد تا دوره شیرواری چهارم و پنجم ضمن اینکه در بعضی از منابع طول عمر مفید 10 الی 12 سال نیز گزارش گردیده است

وزارت جهاد کشاورزی

معاونت امور تولیدات دامی

مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی

اصلاحیه دستورالعمل اجرایی توسعه و ساماندهی گاوهای دو منظوره

مقدمه

به طور کلی هدف از اصلاح نژاد دام تغییر عملکرد و افزایش بهره وری اقتصادی تولید یک واحد محصول می باشد. افزایش سرانه تولید شیر ، گوشت و ... از اهداف اصلی پرورش در واحدهای دامپروری می باشد و اصلاح نژاد به عنوان ابزاری مؤثر در جهت بهبود کمی و کیفی تولیدات و ارتقاء بازده اقتصادی فعالیت های دامپروری جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است بطوریکه با افزایش جمعیت کشور و کمبود منابع غذایی و دغدغه های حاصل از آن ، این علم توانسته است بستر مناسبی برای افزایش راندمان تولید و بازده اقتصادی باشد. طبق آمارهای ارائه شده تولیدات دامی عمدتاً در سطح روستاها و شهرهای کوچک کشور می باشد لذا ضرورت اصلاح نژاد و ساماندهی راندمان تولید در واحدهای روستایی امری اجتناب ناپذیر می باشد. در این راستا نژادهای دو منظوره با تولید شیر و گوشت در واحدهای روستایی می توانند نقش موثری در روند اقتصادی کردن تولید در واحدهای روستایی داشته باشند.

اهداف توسعه گاوهای دو منظوره

1- ارتقاء کمیت و کیفیت گوشت و سرعت رشد و افزایش ضریب تبدیل در نتاج آمیخته

2- کاهش هزینه های تولید و نگهداری به ازای هر کیلوگرم محصول تولیدی از هر رأس دام مولد

3- حداکثر بهره وری و افزایش راندمان بر اساس نهاده های تولیدی موجود در مناطق روستایی کشور

4- بهبود کیفیت لاشه (قطعات ، طعم ، نسبت گوشت به استخوان و ...)

5- بهبودی صفات عملکردی مانند تولید مثل ، کاهش فاصله گوساله زایی ، کاهش سخت زایی ، افزایش عمر تولید و ماندگاری ، کاهش ابتلا به بیمارهای ورم پستان در نتاج حاصل از آمیخته های دو منظوره می‌باشد

6- افزایش مقدار تولید شیر از لحاظ کمی و ترکیبات آن به لحاظ کیفی (پروتئین و چربی)

7- افزایش درآمد و سود خالص پرورش دهندگان گاو و اقتصادی شدن فعالیت گاوداری در روستا

فعاليت

فعالیت های این پروژه شامل دو بخش

            الف- عملیات در گله های پشتیبان

            ب- عملیات توسعه ای می باشد

الف- نحوه اجرای عملیات در گله های پشتیبان

منظور از گله پشتیبان ، گله هایی است که حداقل 5 رأس گاو ماده مولد ، امکانات و تجهیزات لازم برای شیردوشی (ثابت یا سیار) ، وزن کشی(دارا بودن باسکول) ، امکان انجام تلقیح مصنوعی و ثبت اطلاعات را داشته باشند. تا به توان با دقت و صحت مطلوب داده های مورد نیاز جهت برنامه ریزی و عملیات اصلاح نژادی را جمع آوری نمود.

توجه: گله هایی که در سال های قبل تحت پوشش قرار گرفته و تمایل به همکاری دارند در الویت می باشند.

عملیات اجرایی برای گله های پشتیبان از طریق عقد قرارداد با پیمانکاران بخش خصوصی واجد شرایط (با تائید معاون بهبود تولیدات دامی استان) انجام شده که این عملیات به شرح ذیل می باشد.

الف-1-ثبت مشخصات

بعد از شناسایی گله های واجد شرایط پیمانکار موظف است کلیه مراحل ثبت مشخصات شامل: نصب شماره گوش ، صدور شناسنامه رسمی طبق فرم های مورد تایید مرکز ، تکمیل فرم های حذف و انتقال و ثبت آنها در برنامه مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی را با رعایت موارد ذیل انجام دهد:

•         کلیه اطلاعات باید حداکثر در دوره های 3 ماهه در برنامه مرکز ثبت و ارسال گردد.

•         ردیف ثبت دام ، گله و شماره گوش مطابق دستورالعمل اجرایی واحد ثبت مشخصات مرکز می باشد.

•         نتاج مولد های ثبت شده طی سال های قبل باید ثبت گردند و ثبت 20 درصد مولد جایگزین بلامانع می باشد.

•         اولویت نصب شماره گوش RFID بوده و دام هایی که شماره گوش دارند بایستی لیست تطبیقی پر کنند.

توجه1: ثبت نتاج ماده و نرهای مولد در گله های پشتیبان الزامی است و مولدین ماده جدید در صورت حذف مولدین قبلی بعلت های مدیریتی ، بیماری و ... صورت می گیرد.

توجه2: گله های تحت پوشش نباید در مناطق صعب العبور واقع گردد.

الف-2- ركوردگيري شیر

پیمانکار موظف است اطلاعات فرم زایش را قبل از رکورد گیری شیری تکمیل نموده و سپس رکوردگیری از صفات تولید شیر برای هر رأس دام مولد شامل: کیلوگرم وزن شیر ، اخذ نمونه شیر در ظروف مخصوص رکوردگیری حاوی بی کرومات پتاسیم ، ارسال نمونه ها به آزمایشگاه تجزیه شیر و ثبت اطلاعات فرم های زایش ، خشکی و رکورد شیر را در برنامه مرکز با رعایت موارد ذیل انجام دهد:

1- قبل از رکورد گیری باید فرم زایش دام تکمیل گردد.

2- رکوردگیری هر ماه در یک روز مشخص و در دو وعده صبح و عصر توسط مأمورین واجد شرایط رکوردگیری صورت گیرد.

3- نمونه های اخذ شده شیر باید از هر دام به طور مجزا و با رعایت هوادهی مناسب یا هم زدن حداقل 30 ثانیه حداکثر ظرف مدت 24 ساعت به آزمایشگاه شیر استان یا شهرستان ارسال گردد.

4- انجام عمليات ركوردگيری شیر هر 35-26 روز يكبار با تعيين درصد چربی ، پروتئین و سلول های سوماتیک برای هر دام صورت ‌گيرد.

5- انجام عمليات ركوردگيری شیر هر 35-26 روز يكبار با تعيين درصد چربی ، پروتئین و سلول های سوماتیک برای هر دام صورت ‌گيرد.

6- شروع اولين ركوردگيری ماهيانه دام های مولد تحت پوشش حداقل‌ 5 روز (با احتساب روز زایش و روز رکورگیری) و حداكثر 75 روز پس از زايش انجام گيرد. قابل ذكر است دام مولد تحت‌ پوشش حداكثر تا 75 روز پس‌ از زايش بايستی تحت پوشش‌ عمليات‌ ركوردگيری‌ قرار گرفته و اولين‌ ركوردگيری ماهيانه آن ‌انجام پذيرد و حداقل فاصله زمانی برای برداشتن نمونه شیر پس از زایش برای تعیین پروتئین 9 روز می باشد.

7- از هر رأس دام مولد باید حداقل 6 رکورد متوالی از شیر در هر دوره شیردهی اخذ گردد.

8- اگر دامی در طول دوره شیردهی سقط کند آن دوره ادامه یافته ولی اگر سقط در زمان خشکی باشد روز بعد از سقط اولین روز دوره جدید شیرواری محسوب گردد.

9- همکاری در سركشی ‌تصادفی‌ برای‌ نظارت بر صحت ركوردگيری و نمونه‌برداری توسط كارشناسان استان‌ ‌و مركز اصلاح‌ نژاد كشور یا بخش خصوصی طرف قرارداد با معاونت امور دام استان انجام ‌می ‌گردد.

رکوردگیری شیر با توجه به حجم عملیات تعین شده باید در دام های مولدی که تحت پوشش عملیات تلقیح مصنوعی و دارای ثبت مشخصات می باشند ، صورت گیرد.

الف-3- رکوردگیری وزن

پیمانکار موظف است رکوردگیری وزن و ثبت اطلاعات فرم وزن را در برنامه مرکز با رعایت موارد ذیل انجام دهد:

1- اندازه گیری اوزان تولد و شیرگیری برای گوساله های متولد شده و ثبت آنها در برنامه مرکز اصلاح نژاد دام

2- رکوردگیری وزن از گوساله هایی که مادرانشان تحت پوشش عملیات رکوردگیری شیر می باشند، صورت گیرد.

الف-4-تلقیح مصنوعی دام

پیمانکار موظف است کلیه عملیات اجرایی تلقیح شامل تلقیح دام و ثبت فرم تلقیح در برنامه مرکز اصلاح نژاد را با رعایت موارد ذیل انجام دهد:

1- در گله هایی که عملیات تلقیح مصنوعی انجام می دهد جهت برقراری ارتباط ژنتیکی اسپرم های مصرفی را از دام های نر ممتاز مورد نظر و تایید مرکز اصلاح نژاد دام تهیه نماید.

2- تعداد دفعات تلقیح برای دام های تحت پوشش حداقل یک و حداکثر 3 تلقیح که بطور متوسط 2 تلقیح پیش بینی شده است.

3- مأمورین تلقیح مصنوعی که توسط شرکت های پیمانکاری استخدام می شوند باید دارای کد و گواهینامه صادر شده از مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی بوده و درجه مهارت آنها همراه با دیگر اطلاعات از قبیل میزان تحصیلات و تعداد گله های تحت پوشش در فرم مربوطه ذکر شوند. اطلاعات تلقیح انجام یافته باید در فرم های ورودی برنامه مرکز هر هفته ثبت گردد و همچنین عملکرد این مأمورین باید توسط معاونت امور دام استان کنترل شده و به اطلاع پیمانکار برسد.

جدول هزینه کرد عملیات در گله های پشتیبان

عملیات اصلاح نژادی

مبلغ ریال

ضریب عملیات

رکورد شیر

420000

100

تلقیح مصنوعی و اسپرم

300000

100

ثبت

120000

100

وزن کشی

35000

100

ب- نحوه اجرای عملیات توسعه ای

جهت توسعه این نژادها در کشور ضروری است عملیات ثبت مشخصات به صورت نصب پلاک گوش و تلقیح مولدین و تلیسه های آمیخته صورت گیرد. لذا معاونت بهبود تولیدات دامی استان با عقد تفاهم نامه با این مرکز و ایستگاه های تولیدکننده اسپرم و قرارداد با مامورین تلقیح مصنوعی نسبت به اجرایی کردن حجم عملیات توسعه ای اقدام می نمایند.

مأمورین تلقیح مصنوعی در هنگام عملیات تلقیح گاوها ، نصب پلاک گوش گاوهای بدون پلاک را انجام داده سپس فرم تکمیل شده گزارش تلقیح به همراه پایوت اسپرم استفاده شده را به معاونت امور دام استان یا شهرستان تحویل می دهند.

معاونت امور دام استان ضمن بررسی ، اطلاعات مذکور را به نرم افزار مرکز وارد نموده و بر اساس جدول هزینه کرد عملیات توسعه ای ، باید مبلغ کارگذاری را به مامور تلقیح مصنوعی پرداخت نماید.

توجه1: لازم به ذکر است پلاک گوش باید مطابق استانداردهای واحد ثبت مشخصات مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی باشد.

توجه2: گاوهایی که در عملیات توسعه ای استفاده می شوند ملاک تعیین حجم عملیات سال بعد و مبنای تخصیص اعتبارات استان خواهند بود.

جدول هزینه کرد عملیات توسعه ای

عملیات توسعه ای (رأس)

مبلغ ریال

ضریب عملیات

پلاک گوش با نصب

20000

100

اسپرم

40000

100



کد مأمور:                           نام و نام خانوادگی مأمور:

فرم گزارش تلقیح:

نام دامدار

شهرستان

روستا

شماره گوش

نژاد

دوره شیردهی

نوبت تلقیح

تاریخ تلقیح

ساعت تلقیح

شماره اسپرم تلقیح شده

روز

ماه

سال

جدول اصلاحیه برش استانی حجم عملیات و اعتبارات گاو

دومنظوره تخصیص مرحله اول

نام استان

عملیات اصلاح نژادی گله پشتیبان

عملیات توسعه ای

حجم عملیات (راس)

اعتبار

(میلیون ریال)

حجم عملیات (راس)

اعتبار میلیون (ریال)

اصفهان

175

153.125

6642

465

به طور کلی روند انجام عملیات فوق در سه بخش انجام می پذیرد

وظایف اتحادیه صنعت دامپروری

1- هماهنگی با معاونت بهبود تولیدات دامی استان جهت انتخاب شهرستان ها و مأمورین تلقیح مصنوعی واجد شرایط

2- خرید اسپرم سیمنتال منجمد داخلی از محل های معرفی شده از جانب معاونت بهبود تولیدات دامی استان با توجه به اعتبارات تخصیص داده شده

3- خرید شماره گوش (ترجیحا RFID ) از منابع اعتبارات تخصیصی معاونت بهبود تولیدات دامی استان در قبال ارایه فاکتور

4- آموزش مامورین تلقیح مصنوعی جهت تهیه شناسنامه ژنتیکی دام هایی که با اسپرم سیمنتال تلقیح می شوند و ارایه یک نسخه از شناسنامه به دامداران

5- ارایه برگه های خام فاکتور تلقیح با آرم اتحادیه صنعت دامپروری به مأمورین

6- دریافت یک نسخه از برگه های فاکتور تلقیحات انجام شده همراه با پایت اسپرم ها از مأمورین

7- دریافت اطلاعات تلقیح طبق فرمت ارائه شده از مأمورین

8- ورود اطلاعات تلقیح به سامانه مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی کشور

9- پیگیری در امر گیرایی و باروری تلقیحات انجام شده و تنظیم شناسنامه ژنتیکی از نتاج حاصل از تلقیح

10- پیگیری در حفظ خلوص و پیشرفت ژنتیکی نتاج بدست آمده بر اساس اهداف اصلاح نژادی مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی کشور

11- ارائه گزارش از پیشرفت کار به معاونت بهبود تولیدات دامی استان

وظایف مامورین تلقیح مصنوعی

1- دریافت اسپرم سیمنتال داخلی منجمد بصورت و شماره گوش رایگان از اتحادیه صنعت بر اساس حجم عملیات مشخص شده

2- تلقیح اسپرم های دریافتی از اتحادیه در دامداری های روستایی و نیمه صنعتی و ارائه و تکمیل فاکتور تلقیحات

3- نصب شماره گوش های دریافتی از اتحادیه بر روی گوش دام

4- تکمیل فرم تلقیح (بر اساس فرمت ارایه شده از مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی) و ارائه آن به اتحادیه

وظایف معاونت بهبود تولیدات دامی استان

1- ارائه اعتبارات تخصیص داده شده به اتحادیه صنعت دامپروری جهت خرید اسپرم منجمد داخلی و شماره گوش

2- نظارت و کنترل بر روند کیفی عملیات اجرایی مأمورین تلقیح مصنوعی در شهرستان های منتخب با هماهنگی ادارات امور دام شهرستان

3- نظارت بر صحت و سقم اطلاعات وارد شده در سامانه مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی کشور