لطفا به منظور مشاهده تصاویر با سایز بزرگتر ، روی تصویر مورد نظر کلیک کنید

آخرین بروز رسانی 1399/10/05

اصول مدیریت تغذیه در پرواربندی گوساله و بره   تعریف پرواربندی   نگهداری و پرورش دام تحت مدیریت خاص به طوری که در حداقل زمان به حداکثر رشد از نظر تولید گوشت در حد توان و ظرفیت ژنتیکی خود برسد.   عوامل موثر بر رشد   -          ژنتیکی 30% -          محیطی 70% (شامل تغذیه ، جایگاه ، بهداشت و ...)   مهم ترین تفاوت و دلیل اهمیت نشخوارکنندگان نسبت به سایر جانوران   توانایی هضم سلولز به عنوان فراوان ترین منبع غذایی در دنیا ( 50% کربن ارگانیکی جهان) که این عمل توسط تخمیر در شکمبه نشخوارکنندگان اتفاق می افتد که مهم ترین بخش معده چهار قسمتی آنان می باشد.   سه خصوصیت مهم در شکمبه   -          حجم کافی و ظرفیت بالای نگهداری خوراک جهت تخمیر و توسعه بافت ماهیچه ای شکمبه -          رشد و تکثیر و تراکم کافی پرزهای داخل شکمبه -          تعداد کافی میکرو ارگانیسم های موجود در شکمبه ( تکثیر و تقویت میکرو ارگانیسم های مفید ، مواد مغذی و مصرفی )   تأمین دام مناسب پروار   گوساله های نر تولیدی در واحدهای گاو شیری در سن 3-4 ماهگی و پس از پایان دوره شیر واری به واحدهای پرواربندی منتقل می شوند.   روش پرواربندی مرحله ای   رایج ترین و بهترین روش خصوصاَ در کشور ما می باشد و شامل سه مرحله می باشد : -          مرحله آغازین -          مرحله میانی -          مرحله پایانی   مرحله آغازین   -          از سن 3- 4 ماهگی با وزن حدود 100 کیلوگرم آغاز می شود. -          اندام ها و دستگاه های مختلف بدن خصوصاً دستگاه گوارش هنوز در حال رشد و توسعه است. -          تمرکز ، بر روی رشد شکمبه و ایجاد ظرفیت بالای مصرف خوراک می باشد. -          میزان پروتئین مصرفی جیره بخصوص پروتئین غیر قابل تجزیه در شکمبه (عبوری) به اندازه کافی تأمین گردد. -           فیبر کافی و علوفه مرغوب و باکیفیت به اندازه کافی در اختیار دام قرار گیرد. -     در بدو ورود گوساله جهت جلوگیری از استرس تا دو ساعت اول با آب تمیز و مولتی ویتامین تغذیه شود سپس صرفاً یونجه با کیفیت به دام داده شود. -          استارتر مصرفی را به مرور ، ظرف مدت یک هفته الی 10 روز با خوراک جدید جایگزین نمائیم. -          طول دوره آغازین تا حدود 6- 7 ماهگی و وزن 250- 270 کیلوگرم ادامه یابد.

رشد دستگاه گوارش گوساله   - ظاهر بيرونی شكمبه يك گوساله 12 هفته ای - تغذيه گوساله شامل شير و علوفه و استارتر - اگر چه اندازه شكمبه بزرگ نشان می دهد ولی اين خيلی مهم نيست ، چون اين پرزها هستند كه اهميت بيشتری دارند

- اين تصوير رشد عالی و رنگ تيره و سالم پرزها را  در گوساله 12 هفته ای نشان می دهد - رنگ تيره با بافت بيشتر و رگ های خونی بزرگتر مشخص است - بافت بيشتر يعنی رشد بيشتر كه يعنی شكمبه فعال تر در آينده

- ظاهر بيرونی شكمبه يك گوساله 12 هفته ای - تغذيه گوساله شامل شير و بعد علوفه بود - اگر چه شكمبه به بزرگی اسلايد قبلی است ، ولی اندازه می تواند گمراه كننده باشد

- اين تصوير رشد هيچ پرزی را نشان نمی دهد - رنگ روشن و عدم وجود پرز يعينی اينكه اين گوساله به طور صحيح تغذيه نشده است - بافت كمتر يعنی رشد كمتر و اين شكمبه در ادامه زندگی كارايی لازم را نخواهد داشت

مرحله میانی   -          از 6- 7 ماهگی تا 60 روز قبل از کشتار بطول می انجامد و طولانی ترین دوره پرواربندی است -          افزایش روزانه وزن حدود 1000 تا 1200 گرم در روز می باشد -          جیره از پایه فیبر و علوفه به سمت افزایش کنسانتره و کاهش علوفه به صورت تدریجی در حال حرکت است مرحله پایانی   -          از حدود  60 روز قبل از کشتار آغازمی شود و تا پایان دوره ادامه دارد -           در این دوره حداکثر مصرف کنسانتره در جیره غذایی به منظور حداکثر افزایش و روزانه مورد نظر می باشد -          میزان افزایش وزن روزانه بیش از 1300 گرم در روز می باشد -          بخش عمده جیره از دانه غلات و مواد پروتئینی ( کنجاله ها ) تشکیل می گردد -          70- 90 درصد جیره را کنسانتره تشکیل می دهد   مدیریت تغذیه در مراحل مختلف پرواربندی در ابتدای دوره جیره با کنسانتره کم و به مرور به سمت افزایش کنسانتره و کاهش سهم علوفه در حال تغییرات این مسأله به طبیعت رشد گوساله مطابقت داشته و از نظر رشد و سلامت دام و بازده اقتصادی در تولیت مناسب است

کنسانتره علوفه ماه اول به صورت هفتگی 10 90 15 85 20 80 25 75 30 70 به صورت ماهیانه 40 60 50 50 60 40 70 30 80 20 تا آخر دوره این نسبت حفظ می شود

توصیه های مدیریتی   -          خوراک به صورت روزانه تهیه شود -          به صورت کاملاً مخلوط ( TMR) مصرف شود -          تعداد دفعات خوراک دهی به سه بار در روز افزایش یابد -          ترغیب دام به مصرف هر چه بیشتر خوراک به هر روش ممکن -          جمع آوری ضایعات ( سنگ ، چوب ، سیم ، آشغال و ...) از داخل آخور -          اندازه قطعات علوفه یکنواخت و بین 5/3-3 سانتیمتر ( ریزتر یا درشت تر بودن باعث مشکلات هضم  و جذب می شود) -          مصرف مواد خوراکی مرطوب مانند سیلوی ذرت ، تفاله چغندر خیس خورده ، ملاس و آب -          تراکم صحیح ، گروه بندی دام ها از نظر سن و جثه ، اختصاص 40- 75 سانتیمتر آخور جهت هر دام   مزایای استفاده از خوراک آماده نسبت به خوراک ساخته شده در واحدهای دامداری   -     توازن دقیق جیره بر اساس نیاز هر گروه پرورشی و تعادل خوراک از نظر مواد مغزی ( انرژی ، پروتئین مواد معدنی و ویتامین ها و....) و نهایتاً بهبود قابلیت هضم و افزایش بازدهی خوراک و در نتیجه افزایش میزان شیر و گوشت تولیدی از نظر کیفی و کمی -          سهولت در انبارداری خوراک و تهیه خوراک به اندازه مصرف واحد و جلوگیری از آلودگی های باکتریایی ، قارچی و سموم و آفات انباری -          کاهش بیماری های متابولیکی و در نتیجه کاهش هزینه های درمانی و دارو -          بهبود وضعیت باروری و تولید مثلی حیوان و جلوگیری از کاهش باروری -          افزایش خوش خوراکی و نهایتاً مصرف بهینه خوراک و افزایش تولید -          مصرف یکنواخت و کامل تمامی اجزای جیره و عدم توانایی دام جهت جدا سازی خوراک ها -          تأمین و محاسبه کلیه نیازهای دام شامل نیازهای نگهداری ، رشد ، تولید مثل ، تولید شیر و گوشت -     صرفه جویی در میزان سرمایه گذاری ، مصرف انرژی ، کارگری ، هزینه مشاوره و جیره نویسی و وقت و مجموعا کاهش هزینه های تولید -          کاهش میزان ضایعات و پرت مواد غذایی هنگام جابجایی ، مصرف و توزیع خوراک در آخور -     امکان عمل آوری خوراک ها و استفاده از مکمل های کمک کننده به هضم بهتر ( مانند یونوفرها ، توکسین بایندر ها و ....) کاهش مواد سمی و ضد تغذیه ای موجود در اجزاء خوراک و افزایش قابلیت هضم خوراک ها   بهترین سن کشتار   -          حداکثر زمان نگهداری دام تا 15- 18 ماهگی می باشد ( بسته به نژاد دام و میزان افزایش وزن روزانه ) -          بیشترین افزایش وزن بافت ماهیچه ای در سن 6- 15 ماهگی ( خصوصاً 10 تا 14 ماهگی ) اتفاق می افتد -          بهترین وزن کشتار حدود 500  کیلوگرم وزن زنده می باشد که بالاترین کیفیت لاشه و شرایط بدنی را دارا می باشد -     نگهداری در وزن بالاتر از 500  کیلو گرم باعث افت کیفیت لاشه ، افزایش نسبت چربی به گوشت ، بالا رفتن ضریب تبدیل ( 12 تا 14 کیلو گرم خوراک به ازای هر کیلو افزایش وزن ) -          کاهش قیمت فروش دام به علت چرب شدن بیش از حد لاشه -          تولید هر گرم پروتئین میزان 4.2 کیلو کالری انرژی مصرف می کند   تولید هر گرم چربی میزان 9.4 کیلو کالری انرژی مصرف می کند نتیجه گیری نگهداری بیش از حد دام و پس از زمان مناسب باعث کاهش سود آوری و ضرر اقتصادی است

ضریب تبدیل در سنین مختلف گوساله   سن ضریب تبدیل 3-6 ماهه 4 6-9 ماهه 8-6 9-12 ماهه 10-8

پرواربندی بره -          بهترین سن شروع پرواربندی 4-5  ماهگی و حداکثر نگهداری و پرورش تا 8- 9 ماهگی که بره بیشترین رشد را دارد می باشد. -          نژادهای سنگین که دارای رشد بیشتر می باشند مناسب پرواربندی هستند -     با توجه به اینکه 50 - 60 درصد هزینه های پرواربندی بره مربوط به خرید دام اولیه است در خرید دام سالم دقت شود و وزن اولیه حدود 20- 25  کیلو و وزن کشتار حدود 45- 55  کیلو بسته به نژاد در نظر گرفته می شود. -          دوره پرواربندی 100 تا 120 روز می باشد اواخر زمستان تا اوایل بهار زمان زایش بره ها اواسط اردیبهشت تا پایان خرداد از شیر گیری بره ها اوائل تیرماه تا اواسط تابستان بهترین زمان خرید بره ها در صورت غنی بودن مراتع منطقه بره ها در اوائل پاییز نیز به فروش می رسد اواخر زمستان تا اوایل بهار زمان زایش بره ها اواسط اردیبهشت تا پایان خرداد از شیر گیری بره ها اوائل تیرماه تا اواسط تابستان بهترین زمان خرید بره ها -          در صورت غنی بودن مراتع منطقه بره ها در اوائل پاییز نیز به فروش می رسد

جیره مصرفی بره پرواری طی 3 تا 4 ماه دوره پرواربندی جیره به صورت زیر تنظیم می گردد   ماه وزن زنده ماده خشک مصرفی (کیلو گرم) درصد کنسانتره درصد علوفه (یونجه ) اول 30-20 3.1 60 40 دوم 40-30 6.1 75 25 سوم 50-40 6.1 80 20

-          از کنسانتره فرموله شده با تنظیم دقیق میزان انرژی و پروتئین ، مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز استفاده شود -          اجزاء تشکیل دهنده کنسانتره بره پروار عموماً جو بلغور ، کنجاله پنبه دانه ، سبوس گندم ، تفاله چغندر ، کربنات کلسیم و .... -          متأسفانه اکثر پرواربندان صرفاً از جو به همراه علوفه غیر مرغوب جهت پروار بندی استفاده می نمایند -          این عمل باعث افزایش بافت چربی ، افت کیفیت لاشه ، کاهش بازار پسندی و عدم سود آوری مناسب می گردد -     هزینه پرداختی در این واحدها نه تنها کمتر از هزینه واحدهای استفاده کننده از کنسانتره مناسب نبوده بلکه مکمل هزینه بیشتری را متحمل شوند. -          در یک پرواربندی بره با مدیریت اصولی بایستی روزانه 250- 300  گرم افزایش وزن و در هر رأس دام را شاهد باشیم